© Es Sarnalhèrs - Eth còrn
Eth còrn o era cargòlha: cauquilha marina dera familha Charonia lampas, se tròbe en Gòlf de Biscaia. De granes dimensions, horadada en un des caps, coneishuda tanben com aurelha de peish, conca, conque, carcòlhs, aérophone… Eth sòn calibre o forma dera cavitat interiora, conica, amplifique eth son. La coneishem en Bausen e per tot Occitània. I a parçans der Avairon (Occitània) a on eth propietari o bèth un des sòns desvelhauen era bòrda cada maitin damb aguesta trompeta. Ena Arièja (Occitènia) entà Sant Joan, quan s’alugaue eth haro, es joeni
bohauen es « carcòlhs ».
«En Bausen n’i auie un en cada casa, se’n servien es vielhs entà cridar ath bestiar. Aguest son diferent s’entenie per totes es montanhes des entorns.»
Juanito e Teresita (90 ans).
Eth còrn ei restacat damb un passat mès antic dera cultura umana, com ac demòstre er article (02/2021) de Laure Caillote, periodista scientifica entath CNRS. Se sabie qu’es òmes dethPaleolitic auien ua cultura musicau e s’auien trobat flaütes hètes damb uassi, mès ei eth prumèr viatge que se trobaue aguest instrument.
(Extracte sonòr en el articulo del CNRS + Radio France culture)
Ua cauquilha marina de 18.000 ans d’antiquitat modificada per òme entà hèr-ne un instrument musicau o sonòr. Eth cap dera cauquilha a estat separat, s’a hèt un segon orifici ath laguens dera cauquilha e tanben ua auta modificacion en bòrd exterior deth pavelhon dera cauquilha entà estretí’c mès. Aguestes modificacions trobades ena cauquilha dera tuta de Marçolàs, Pirenèus, tanben se tròben enes exemplars locaus e podem díder qu’era transformacion dera cauquilha
marina en trompeta ei identica.
preparación, reparación
las conchas tienen el extremo aserrado para poder soplar en ella el sonido pasa en las cavidades de la concha y sale por la parte ensanchada
© Es Sarnalhèrs
Aquí, por ejemplo, la cera se utiliza para rellenar los agujeros de una cáscara estropeada o para ablandar la boquilla. Utilizamos cera de abeja o de sellar, que es más fuerte.
© Es Sarnalhèrs
Gracias a Ostau Comengés y especialmente a Bernat Menetrier