Era cernalha aranica ei ua cernalheta rupicòla endemica der estatge aupin des Pirenèus centraus. Protegida, ei era lista vermelha mondiau der UICN. Eth sòn abitat ei de cada viatge mès deteriorat pera activitat umana: pagesia, estacions e pistes d’esquí; tanben se tròbe menaçada per escauhament globau.
Dimensions: Entre 17 e 21 cm
Longevitat: Entre 5 e 7 ans
Distribucion: La trobam en grana part d’Euròpa e a estat introdusida en Estats Units. Ena peninsula Iberica se limite ara listra eurosiberiana (dera tèrme entre Galícia e Astúries enquiath Pirenèu catalan)
Biotòp: Espècia, pròpia de terrens de montanha. Se tròben enquias 2.000 m d’altitud. Es mascles son territoriaus damb es membres deth sòn madeish sèxe, mentre qu’es femelhes se botgen liurament
Activitat: Principaument diürna, se cauhe ath solei
Iuèrn: Er iuèrn s’alongue d’octobre enquia març, mès en oèst e en sud,
es mascles demoren actius tot er an
Alimentacion: Se neurís d’insèctes, d’aranhes, coleoptèrs, diptèrs e imenoptèrs. Ne vedérem enes parets que minjauen fruts de tèish, saüquèr e mores!
Reproduccion: Er aparelhament passe en primauera e era ponuda cònste d’entre 3 e 8 ueus qu’era femelha entèrre en un petit horat catat per era madeisha. Es ueus se daurissen entre dus e tres mesi dempús.
Es sarnalhèrs tanben ei eth maunòm que se les da as vesins de Bausen.
Coneishudi peth sòn sentit der umor e era sua positivitat ena vida. An es condicions perfèctes entà gaudir deth solei mentre es sòns vesins non ven sonque es bromes. Es sarnalhèrs s’amassen jos eth telh entà hestejar eth sant deth pòble cada ostiu. S’estimen es sues cases de pèira seca e compartissen es paredaus caudi damb un aute tipe de cernalhes.
ligam : «Plan national d’actions en faveur des Lézards des Pyrénées
Iberolacerta aranica, I. aurelioiet I. bonnali»