ES SARNALHÈRS

Patrimòni - Etnologia / Art

AR
ES/ AR/ CAT/ FR
patrimòni / celebrar / ERA SHASCLADA DETH HAR

Es Sarnalhèrs, en collaboracion damb er Ajuntament de Bausen, reactivèren es hèstes deth huec en Bausen ath cap de 85 ans!
junh 2021

Era net de Sant Joan, 23 de junh, correspon ath solstici d’ostiu e se hestege enes dus costats des Pirenèus. Ei ua hèsta originaument dedicada ath solei que dempús se cristianizèc en motiu dera celebracion de St. Joan Baptista.
Mès era mòda, es naues preocupacions… e es huecs de St. Joan desapareisheren lèu completament a començament deth s. XX. Unicament quauqui pòbles, coma Les, artenheren de sauvar-les. A darrèrs deth sègle XX, quauqui pòbles tornèren a recuperar era tradicion. En 2015, es hèstes deth huec sigueren declarades Patrimòni Immateriau dera Umanitat pera Unesco.
I a variantes damb troncos estenudi o hèishi, mès en Bausen, com en Les e Sent Biat, un tronc se shascle, se seque e se quilhe. Eth tronc ei d’un auet trigat perque ei recte. Se baishe dera montanha damb dues vaques entà Coret, a on se prepare, se seque e se quilhe.

Era reactivacion se basèc ena memòria des de Toquèra, es darrèrs testimònis des hèstes deth huec en Bausen e en documents der Archiu Generau d’Aran.

“Ena region pirenenca es hèstes deth huec se hèn cada an durant era net deth solstici d’ostiu. (…) es hèstes deth huec son era escadença tà regenerar es ligams sociaus e refortir es sentiments de pertanhença, identitat e continuitat des comunitats (…) “
Hèstes deth huec deth solstici d’ostiu enes Pirenèus UNESCO

“Dus o tres òmbres damb un parelh de vaques anauen aquiu, en bòsc, ath dessús de Pan, entà trigar er auet. Un auet gran, l’estacauen as vaques e baishauen tota era montanha, passant per Joanet, ath deuant de Camiau. Me brembi d’un viatge que passauen, anauen enquia Coret. Aquiu se preparaue eth Har clauant es cunhs enquiath limit, atau se podie daurir eth tronc.”
Juanito des de Toquèra

© Es Sarnalhèrs

“Dos o tres hombres con un par de vacas iban allí en el bosque arriba de Pan para elegir el abeto. Un abeto grande, lo ataban a las vacas y bajaban toda la montaña, pasando por Juanet, frente a Camiau - Me acuerdo de una vez que pasaban, se iban hasta Coret. Allí se preparaba eth Har poniendo las cuñas hasta el tope, así se podía abrir el tronco.”
Juanito des de Toquera

Era shasclada:
Se hè eth dia de Pentacosta.
Eth tronc se daurís en henerècles pregones hènt a servir cunhs que se clauen damb còps de maça enquiath centre. Eth secret d’ua bona cremada ei eth vuet creat pes henerècles: permet qu’eth tronc se seque completament e que tire com ua longa humeneja. Eth tramo dera preparacion ei dividir sense explotar, cada shasclada a eth sòn punt tecnic e refinat.


Es Sarnalhèrs participe : Formation UNESCO – PCI
Es Sarnalhèrs participe Symposium Fête du feu
Radio Eth Maitin d’Aran : Es Sarnalhèrs 
Beteve vidéo :  Miqueu