ES SARNALHÈRS

Patrimòni - Etnologia / Art

AR
ES/ AR/ CAT/ FR
enfoques / articulos / DE QUINA CASA ?

Caroline Bouissou
artista e investigadora CTELA & AOEE Université Côte d’azur

Ací se coneish mès ara gent peth nòm dera casa que peth sòn cognòm. Aguesti nòms evolucionèren com nòms pròpis entà designar as sòns abitants. Es cases naues non sòlen auer nòms e es bòrdes se coneishen peth nòm dera casa proprietària ex: “Bòrda des d’Oncle Andreu”.

“Aguestes cases bèth temps a qu’an nòm, de quan non se podie saber qui les daue nòm” Teresita. Dilhèu sigueren es propietaris o era gent deth pòble, mès es nòms son tan vielhs com es cases.

Er eretèr ère eth hilh gran, er ainat, e se non i auie hilh ère era hilha grana. Er/a eretèr/a conservaue era casa e eth nòm. Quan un/ua eretèr/a se maridaue, eth/era consòrt anaue a víuer en casa sua e càmbie eth nòm peth dera casa der òme. Atau, Juanito de casa Toquèra se maridèc damb Teresita, de casa Guaus, qu’ara ei coneishuda coma Teresita des de Toquèra.
Quan quauquarrés càmbie de casa, càmbie eth nòm, com quan es de Tauarnèr càmbien per Camiau. Mès tanben i a excepcions, com es de Cristala que viuen en casa Jarrei e Maria encara ei coneishuda como Cristala, quan era non hè guaire qu’installèc eth nòm de Jarrei ena pòrta. Tanben es de Molièr, com es de Peireton, conservèren eth nòm dera casa maugrat cambiar-se entà ua auta (casa Juan Clos e casa Minjon).

Es nòms des cases an diferentes origines que se pòden referir a un nòm: Manuel, Esperança, Jusèp o a nòms de flors que son tanben nòms femenins: Narcisa, Lila, Roseta. Se pòden referir a ues particularitats dera casa:
Ponina (“ponin” o petita en aranés), Escalèr, Peireton (ròca), Caseta o ar antic mestièr dera casa: Farrèr (“ferrer” en catalan), Era Badia, Rectoria. Tanben, eth nòm dera casa pòt indicar era origina des sòns propietaris des de Guaus (Guaus de Luishon) mès n’i a que sauven eth mistèri dera sua origina. Aguest costum qu’encara ei viu en Bausen quan s’ei perdut ena majoria des pòbles dera Val d’Aran.
Revista "Es Sarnalhèrs", especial fiesta 2019


© Es Sarnalhèrs